Komunikacja autobusowa stanowi ważny, a w wielu miastach jedyny element systemu publicznego transportu zbiorowego. Dlatego istotne jest, żeby działał on sprawnie i stanowił realną i atrakcyjną alternatywę dla indywidualnego transportu samochodowego. Z tego powodu zarządcy miast coraz częściej decydują się na wprowadzanie różnych form priorytetów w ruchu, w tym pasów autobusowych, usprawniających przejazd przez najbardziej zatłoczone ulice w mieście.

Buspas przywilejem komunikacji miejskiej

Zasadność wprowadzenia wydzielonego pasa autobusowego wiąże się z analizami związanymi z dostępną przestrzenią, odpowiednią wielkością potoków pasażerskich oraz natężeniem ruchu drogowego. Specyfika wielu miejsc może nie uzasadniać wprowadzenia wydzielonych pasów autobusowych na stałe, dlatego często spotyka się pasy autobusowe wydzielone czasowo.

Nowatorskie podejście Rzeszowa

Nowatorską metodę postanowił wdrożyć Rzeszów, który w 2015 roku zdecydował się na wprowadzenie pasów autobusowych, przeznaczonych do ruchu autobusowego tylko w godzinach szczytu porannego i popołudniowego.

Korzyści z Dynamicznie Wydzielanego Pasu Autobusowego

Nowoczesna technologia teleinformatyczna, znana pod nazwą Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS), daje inżynierom nowe możliwości udzielania priorytetu autobusom poprzez zastosowanie Dynamicznie Wydzielanych Pasów Autobusowych (DPA). Dynamicznie wydzielany pas autobusowy może przynosić korzyści wszystkim uczestnikom ruchu poprzez minimalizowanie strat czasu. Dzięki swej elastyczności DPA mógłby być stosowany na większej liczbie odcinków, co przyczyniałoby się do wzrostu atrakcyjności linii autobusowych. Do tej pory nowe rozwiązanie doczekało się kilku wdrożeń na świecie i obszernej bazy analiz naukowych nad potencjalnymi korzyściami. Poniżej przykładowa instalacja Dynamicznie wydzielonych pasów autobusowych w Lyonie

Transport zbiorowy a model działania DPA

Dynamicznie wydzielany pas autobusowy (DPA) działa w dwóch trybach: w trybie aktywnym lub w trybie uśpionym. Podczas trybu uśpionego DPA pozostaje wyłączony, a ruch wzdłuż odcinka ulicy, na której został wyznaczony, odbywa się pełnym przekrojem drogowym. Tryb aktywny uruchamia się w przypadku gdy do wyznaczonego odcinka, na którym panują niekorzystne warunki ruchu, zbliża się autobus.

Przygotowanie i oznakowanie DPA

Dynamiczne wydzielenie pasa z jezdni jest możliwe dzięki systemowi detekcji pojazdów oraz wykorzystaniu nowoczesnego oznakowania pionowego i poziomego, które informuje kierowców o wyodrębnieniu pasa. Do oznakowania DPA wykorzystuje się znaki zmiennej treści w formie tablic VMS i opcjonalnie aktywne punktowe oznakowanie poziome w formie świateł LED wbudowanych wzdłuż krawędzi pasa ruchu. Cały plan został, szczegółowo opracowany mając na względzie efektywny transport zbiorowy. Poniżej schemat rozmieszczenie elementów infrastruktury Dynamicznie wydzielonych pasów autobusowych.

Technologiczne aspekty innowacyjnej komunikacji publicznej (DPA)

Aktualnie dostępne technologie wykorzystywane przez wiele miast w Polsce umożliwiają w praktyce zarządzanie i sterowanie dynamicznym pasem autobusowym. Istniejąca infrastruktura wymagać będzie jedynie uzupełnienia o dodatkowe elementy obejmujące detekcję autobusów oraz informowanie kierowców o aktualnym statusie DPA. Potrzebne będzie również wprowadzenie detekcji umożliwiającej analizę aktualnych warunków drogowych, na podstawie których system sterujący pasem będzie podejmować decyzje o włączeniu lub wyłączeniu pasa autobusowego. Jako dodatkowe kryterium aktywacji można przyjąć napełnienie autobusu zbliżającego się do odcinka z priorytetem.

Badania pilotażowe nad DPA

Pracę nad efektywnością i możliwością zastosowania w Polsce nowego rozwiązania prowadzone są od kilku lat na Politechnice Rzeszowskiej w Zakładzie Dróg i Mostów pod kierownictwem dr inż. Mateusza Szaraty. Do analiz wytypowano kilka odcinków ulic w Rzeszowie o długości od 400m do 800m. Opracowane wyniki badań pozwoliły zauważyć, że:

• DPA ma duży potencjał i może przynosić korzyści przy mniejszych potokach pasażerskich lub mniejszej liczbie autobusów, a więc w przypadkach, w których klasycznie wydzielane pasy autobusowe nie znajdują uzasadnienia.

• Dynamicznie wydzielany pas autobusowy pozwala uzyskać takie same korzyści w transporcie publicznym, jakie wygenerował wariant zakładający wprowadzenie klasycznej formy pasów autobusowych, ponadto wariant DPA powoduje stosunkowo niewielkie wydłużenie czasów przejazdu w transporcie indywidualnym — klasyczne rozwiązanie w zależności od odcinka zwiększało średni czas przejazdu w transporcie indywidualnym od 12% do 25%, podczas gdy dynamicznie wydzielony pas autobusowy zwiększał ten czas przejazdu od 1% do 12%.

• Przeprowadzone symulacje pozwoliły zauważyć, że rozwiązanie DPA generuje krótsze kolejki niż te, które tworzyły się przy pasach autobusowych wydzielanych na stałe.